Familie... een woord dat zoveel verschillende gevoelens kan oproepen. Voor sommigen is het een bron van warmte en steun, voor anderen een plek van pijn en onbegrip. In mijn persoonlijke contacten en binnen retraites zie ik vaak hoe mensen worstelen met de impact van hun jeugd, en hoe ze verlangen naar heling en verbinding.
Niet alleen met hun ouders, broers en zussen maar ook met hun partner en kinderen.
Maar hoe doorbreek je de stilte en begin je een open gesprek, waarin ruimte is voor ieders verhaal? In deze blog vind je zeven tips en rituelen voor een open en respectvol gesprek over familierelaties.
1. Beginnen met innerlijke verbinding: rituelen om jezelf af te stemmen
Juist het begin van een gesprek met en over familie vraagt om ruimte en aandacht voor dat wat binnenin je leeft. Word je daarvan bewust, voordat je afstemt op het gesprek dat je samen aangaat. Je kunt dat doen door een moment van stilte, door een kaars aan te steken, een kort gebed uit te spreken of de naam te noemen van degenen die je er niet meer zijn of die er niet bij kunnen zijn. Dat helpt erbij dat het gesprek met een sfeer begint van een warm en zacht hart en een koel en helder hoofd.
Ook het moment van het gesprek kan voor extra verbinding zorgen. Een ontmoeting op bijvoorbeeld een bepaalde verjaardag, sterfdag of trouwdatum die voor iedereen bijzonder is, geeft er een symbolische waarde aan. Dat kan ook gelden voor de plek van het gesprek over familierelaties.
2. Gezamenlijke intentie: de basis voor een succesvol gesprek over familierelaties
Begin het gesprek door samen te bespreken waarom je dit doet. Wat is het doel? Ik vergelijk het wel eens met een foto van een oude statige boom. De ene persoon denkt daarbij aan de stevige wortels die symbool staan voor de generaties voor ons, of aan de takken die reiken naar de toekomst. Maar iemand anders ziet vooral de kale takken en voelt er de melancholie in van de herfst van het eigen leven. En bij een derde persoon roept de boom de schuilplaats op die ze zocht in een moeilijke tijd. Net zoals deze boom verschillende beelden en emoties oproept, zo ervaart iedereen zijn familie op een unieke manier. Wat voor de één een liefdevolle herinnering is, kan voor de ander een bron van verdriet zijn.
Het is belangrijk om te beseffen dat er geen 'juiste' of 'foute' herinnering is. Ieders verhaal is waardevol. Bijvoorbeeld: "We willen elkaars ervaringen begrijpen zonder te oordelen." Dit helpt om iedereen op één lijn te krijgen en voorkomt dat het gesprek meteen in een discussie verzandt.
3. De kracht van de ‘talking stick’: respectvolle en verbindende communicatie
De talking stick (praatstok) is een methode waarbij degene die de stok vasthoudt, spreekt en de anderen luisteren. Dit voorkomt onderbrekingen en geeft ruimte aan ieders verhaal zonder dat het gesprek verzandt in discussie. Laat ieder de ruimte om te delen wat hij of zij wil delen aan mooie en verdrietige ervaringen. En respecteer de keuze om niet te willen delen. Het hoeft niet, het mag.
Je kunt een speciaal voorwerp kiezen als talking stick, zoals een versierd stokje, een mooie steen of een voorwerp dat in je familie een bijzondere betekenis heeft. Dat versterkt de gedachte van respect en verbinding.
4. 'Ik-boodschappen': conflicten en misverstanden vermijden
In plaats van: “Jij deed altijd…” of “Mama was nooit…”, probeer te zeggen: “Ik heb het zo ervaren…” of “Voor mij voelde het alsof…”
Dit voorkomt dat anderen zich direct aangevallen voelen en zich gaan verdedigen, waardoor een open gesprek makkelijker wordt.
5. Ademruimte en pauzes: emoties reguleren in een familiegesprek
Spreek van te voren af dat iedereen het recht heeft om een korte pauze aan te vragen als het gesprek te emotioneel wordt. Dit kan bijvoorbeeld met een afgesproken gebaar of door te zeggen: “Ik heb even een moment nodig.” Dit voorkomt escalatie en geeft ruimte om emoties te reguleren.
Als het gesprek dreigt vast te lopen, kan iemand (bijvoorbeeld een neutrale persoon of een familielid met een rustige houding) helpen door structuur aan te brengen en emoties te benoemen. Dit kan door vragen te stellen zoals: “Wat heb je nodig om je gehoord te voelen?” of “Kunnen we even pauzeren om adem te halen?”
6. Erkenning van verschillen: gesprekken over familie en diverse belevingen
Iedereen heeft een eigen perspectief op het verleden. Besef dat er geen absolute waarheid is, maar verschillende belevingen naast elkaar kunnen bestaan. Zinnen als “Ik hoor dat dit voor jou heel zwaar was” of “Dank je dat je dit met ons deelt” helpen om erkenning te geven zonder direct te oordelen.
Het kan helpen om je familiegeschiedenis als een boek te zien met verschillende hoofdstukken, geschreven door verschillende mensen. Iedereen heeft een eigen bladzijde, en pas als we alle bladzijdes samenvoegen, krijgen we een compleet beeld.
7. Afsluiting met verbinding: rituelen van waardering en saamhorigheid
Hoe moeilijk het gesprek ook is geweest, probeer het af te sluiten met iets positiefs: een gezamenlijke herinnering delen, een kaarsje aansteken voor degenen die er niet meer zijn, elkaar een positieve herinnering meegeven of simpelweg een moment van stilte waarin iedereen kan laten bezinken wat er gezegd is.
Ook kun je elkaar bedanken voor de openheid en de goede wil, ook de openheid voor het positieve en de moed om ook het negatieve naar voren te brengen, het bezoeken van een bepaalde plek (ouderlijk huis, begraafplaats). Dit helpt om ondanks de pijnlijke onderwerpen toch in verbinding te blijven. En elkaars goede intentie te blijven zien.
Extra ondersteuning op jouw weg naar heling
In een open gesprek over familierelaties is ruimte voor ieders ervaring en emotie. Voor de blije en lichte kanten maar ook voor de schaduwzijden. Openheid en respect voor elkaar laten zich niet afdwingen. Maar deze tips en rituelen kunnen wel helpen en een stap zijn op weg naar verbinding, heling en een beter begrip voor elkaar.
Ik hoop dat ze ook jou helpen om de eerste stap te zetten naar een open en eerlijk gesprek met je familie. En onthoud: elke stap, hoe klein ook, is een stap in de goede richting. Misschien vind je het bijvoorbeeld fijn om te beginnen met een van je familieleden, bijvoorbeeld een broer of een zus.
Toch is het begrijpelijk dat dit niet altijd eenvoudig is. Soms zijn oude patronen diepgeworteld en is het fijn om ondersteuning te krijgen bij dit proces. Als je merkt dat je behoefte hebt aan extra begeleiding, mag je een beroep op me doen.
1. Verdieping in een veilige groepsomgeving: Retraite Familieportret
Wil je op een diepere laag aan de slag met familiepatronen en verbinding? Dan is de retraite Familieportret misschien iets voor jou. In de hartelijke en inspirerende ruimte van het Klooster van Denekamp gaan we samen in op de thema’s die spelen binnen families en hoe je hier op een helende manier mee om kunt gaan. De eerstvolgende retraite vindt plaats van 6 t/m 8 mei.
📍 Voor meer informatie over en aanmelden voor de retraite Familieportret klik je hier.
----- Of lees hier eerst wat eerdere deelnemers van de retraites vonden -----
2. Individuele begeleiding op jouw pad
Soms voelt een één-op-één gesprek prettiger, waarin je in alle rust jouw persoonlijke situatie kunt bespreken. Of je nu vastloopt in gesprekken of simpelweg helderheid zoekt, ik bied persoonlijke begeleiding op jouw weg naar groei en heling.
📍 Plan een vrijblijvend informatief gesprek. Klik hier voor persoonlijk contact.
Wie ik ben en welk doel ik met deze retraites ondersteun
Mijn naam is Toke Elshof. Na meer dan 40 jaar ervaring als pastor, geestelijk verzorger en theologisch docent-onderzoeker, besloot ik op mijn 66e een nieuwe weg in te slaan. Met Voedsel voor de Ziel begeleid ik mensen in retraites, spiegelgesprekken en lezingen, met als doel samen de spirituele rijkdom te ontdekken die we in ons dragen en die te versterken. Om zodoende de wereld een beetje mooier te maken.
Mijn achtergrond als doctor in de praktische theologie bracht me op veel verschillende plekken – van parochies en ziekenhuizen tot gevangenissen en theologische opleidingen. Wat al die ervaringen verbindt, is mijn passie voor zingeving, spiritualiteit en geloof.
De netto-opbrengst van Voedsel voor de Ziel gaan volledig naar de Kalasi scholen in de Democratische Republiek Congo. Die scholen bieden kinderen onderwijs en kansen voor een betere toekomst. Wil je meer weten over mijn werk? Klik dan HIER.
Reactie plaatsen
Reacties